KCR sprak Aziem Jarmohamed, directeur van de Emmausschool in Rotterdam, die zich met hart en ziel in zet voor kansengelijkheid. Hij stond aan de wieg van de Gelijke Kansen Alliantie in Rotterdam en ziet graag dat de stad in actie komt om gelijke kansen te waarborgen voor alle leerlingen. We spreken hem over wat hij denkt dat nodig is om dit waar te maken
Aziem Jarmohamed, schooldirecteur Emmaus
In het dagelijks leven werk je als schooldirecteur, maar daarnaast speelt kansengelijkheid een grote rol in je leven. Hoe is dit zo gekomen?
Het is altijd een belangrijk thema geweest in mijn leven, maar mijn publieke inzet voor kansengelijkheid begon bij de Gelijke Kansen Alliantie. Het idee daarvoor ontstond toen ik een lezing bijwoonde in Amsterdam van Iliass el Hadioui. Hij vertelde over het verschil in huis, school en straatcultuur. Hij maakte inzichtelijk hoe er botsingen tussen deze drie kunnen ontstaan (ook wel bekend onder de naam transformatieve school). Dit leidt structureel tot onbegrip en daardoor minder kansen voor leerlingen met een biculturele achtergrond. Ik sprak na de lezing met aantal andere Rotterdammers over hoe vreemd het is dat we naar Amsterdam moeten afreizen om het hierover te hebben. Dit wilden wij ook in Rotterdam, vanaf begin 2017 heb ik mij hard gemaakt om ook cultuuronderwijs hierbij te betrekken.
Hoe draagt cultuuronderwijs bij aan het vergroten van gelijke kansen voor leerlingen?
Kansengelijkheid gaat over het vergroten van de wereld van het kind. Een breed cultureel aanbod zorgt ervoor dat leerlingen erkend worden als persoon en dat ze hun talenten kunnen ontdekken. Dat dat wordt gezien is daarbij essentieel omdat ze die talenten dan verder kunnen ontwikkelen.
Toen er een onderwijsinspecteur langs kwam op de Imeldaschool, heb ik die bewust laten meekijken met een les die werd gegeven door een leerkracht en onze kunstenaar. De inspecteur zat op het puntje van zijn stoel en was ontzettend onder de indruk van de algemene kennis van mijn leerlingen. De meeste leerlingen in de klas hadden een laag sociaal-economische achtergrond, maar omdat ze in die kunstles leerden over allerlei onderwerpen kregen ze een gelijke kans om zich breed te ontwikkelen.
Je hoort mij niet zeggen dat we niet aan taal en rekenen moeten doen. Die vaardigheden heb je nodig, dat is je basis. Maar die brede ontwikkeling daarnaast is van wezenlijk belang. Daarmee maak je het verschil voor je leerlingen. Het is belangrijk om leerkrachten hierin mee te nemen want het vraagt een hele andere manier van lesgeven.
Kansengelijkheid gaat over het vergroten van de wereld van het kind.
Welke ervaringen hebben ervoor gezorgd dat jij cultuuronderwijs zo hoog hebt zitten?
Ik weet nog goed dat ik zelf weinig affiniteit had met cultuuronderwijs. Vanuit huis kreeg ik mee: ‘presteren, presteren, presteren’. Toen ik net schooldirecteur was, had ik er ook nog niet veel interesse voor. Totdat ik in contact kwam met een medewerker van de voorloper van KCR. Hij nam mij mee op pad. We gingen naar de Doelen en luisterde naar een professor die vertelde over de positieve effecten van pianospelen op de hersenactiviteit. Toen besefte ik dat ik dat ook wilde voor mijn leerlingen. Een tijdje later nam hij me mee naar het afscheid van Louis Lemaire, de directeur van Jeugdtheater Hofplein. Louis vertelde: “Ik heb ze Engels geleerd door ze toneel te laten spelen en niet zozeer uit boeken.” Er kwam geen boek aan te pas, hij vertelde het en liet ze het gewoon doen. Dit heb ik altijd onthouden.
Hoe ben je bij jou op school begonnen met cultuuronderwijs?
We begonnen met een oud programma van KCR genaamd Ateliers in School, georganiseerd vanuit Cultuureducatie met Kwaliteit. Ik heb toen mijn meest kritische leerkracht gevraagd die lessen te geven maar dan in samenwerking met de aan ons verbonden kunstenaar. Als zij tevreden is, dan is het echt goed. Ze aarzelde en zei nog: ‘Als de leerprestaties dalen dan ligt dat bij jou!’ Maar ik zag iets anders gebeuren. Leerlingen werkten niet alleen aan taal of rekenen, maar maakten ook kunstwerken. Terug in de klas vroeg de leerkracht aan de leerlingen om een staartdeling op te lossen. In onderlinge samenwerking kwamen ze tot een nieuwe manier van het oplossen van de staartdeling De focus was verlegd van de uitkomst naar het proces en dit zie je ook heel mooi terug bij het maken van kunst. Wat je tegenkomt en doet tijdens het proces leidt maakt het uiteindelijke kunstwerk. De focus leggen op het proces draagt bij aan de brede ontwikkeling van je leerlingen. Dit is geen specifieke methode, maar een manier van lesgeven.
En dat draagt weer bij aan gelijke kansen?
Ja, want wat mij betreft is cultuuronderwijs er om die ongelijke kansen recht te trekken. Omdat de nadruk ligt op het proces en niet op het resultaat, worden alle leerlingen gelijk en gaan ze veel meer de verbinding met elkaar aan.
Onthoud alleen wel dat gelijke kansen creëren vaak niet gaat over iedereen een gelijke behandeling geven. Het is soms juist nodig om ongelijk te handelen om zo gelijke kansen te creëren voor iedereen. Heb het lef om de ene leerling meer aandacht te geven dan de ander omdat die het iets meer nodig heeft. Je hoeft ze niet allemaal over één kam te scheren.
Wat is jouw droom voor de toekomst als het gaat om gelijke kansen?
De wereld zou zoveel mooier zijn als we elkaar allemaal zouden accepteren. Vroeger voelde ik mij op bepaalde plekken niet op mijn gemak om te vertellen over mijn thuissituatie. Ik ben een hindoestaan, ik ben een moslim en ik had niet het gevoel dat ik het daarover kon hebben. Mengen in discussies over bijvoorbeeld de islam deed ik niet omdat ik bang was wat anderen van me zouden denken. Vrij kunnen spreken en denken is voor mij ook kansengelijkheid. Je kan iedereen pas gelijk behandelen als iedereen er mag zijn en ertoe doet.
Wil je op de hoogte blijven van actuele topics en inspirerende verhalen? Schrijf je dan in voor onze maandelijkse nieuwsbrief. Klik hier voor de inschrijving.