Een van de inspiratiebronnen voor mijn werk bij KCR is het boek Niet voor de Winst, dat maart 2013 in Nederland uitkwam. Amerikaanse classica Martha Nussbaum pleit hierin voor de (her)invoering van het socratisch denken in het onderwijs.
Ze beargumenteert dat voor een pluralistische democratie burgers nodig zijn die voor zichzelf kunnen denken. Kennis van geschiedenis en sociale wetenschappen zijn een belangrijke voorwaarde voor dit democratisch burgerschap. En om op te groeien tot volwaardige burgers moeten jonge mensen vóór alles leren argumenteren - dat is iets anders dan een assertieve ‘grote mond’.
Socrates
Nussbaum is natuurlijk geïnspireerd door de filosoof Socrates omdat in zijn dialogen alles draait om zelfonderzoek. Daarnaast noemt ze ook John Dewey (1859-1952), die een relatie heeft gelegd tussen democratisch burgerschap en Socratisch onderwijs. Hierin draait alles om Zelf uitzoeken, Zelf vragen stellen en Zelf denken. Want hierdoor wordt de narratieve verbeelding van leerlingen gestimuleerd. In het verlengde daarvan pleit ze voor het klaslokaal als een plek in de werkelijk bestaande wereld en rechtstreeks verlengstuk van de buitenwereld. Met andere woorden een plek waar échte problemen worden besproken en waar een beroep wordt gedaan op echte praktische vaardigheden. Het socratisch vragen stellen is dan naast een intellectuele vaardigheid ook een manier om je te verhouden tot problemen van het echte leven. Het is een aspect van het vormen van praktisch engagement. Kortom, een manier om betrokken te raken bij anderen.
Cultuuronderwijs
Cultuuronderwijs kan hierin een belangrijke rol spelen want om je in een ander te verplaatsen is verbeeldingskracht cruciaal. Juist als die ander niet is zoals jij. Kunst wordt met recht een voertuig van de verbeelding genoemd. En het verdient een vaste plek in het lesprogramma. Kinderen ontdekken zo niet alleen wat ze zelf leuk en interessant vinden maar ook wat ze zelf in huis hebben. En dat laatste is, zo kunnen we van Socrates leren geen kwestie van eruditie maar van bezieling!